Wielka Wojna Jakuba Thibault (I)

August Sander, —

Skoro z rozmysłem wytworzono to, co lekarze definiują psychozą, skoro już obudzono w człowieku niemy niepokój i trwogę, to popchnięcie go w stronę aktów najpotworniejszych jest tylko czynem bez znaczenia.

Paul Claudel: „Jedyny sposób uszczuplania naszej wyobraźni: odmawiać jej pokarmów”.

***

Hospicjum: Za każdym przepierzeniem czyjeś zbolałe ludzkie ciało rzuca się w otchłań, wzdycha, jęczy i literuje piekło godzin, bez przytomności, bez nadziei.

Paul Claudel: „Panie, to mnie wśród upadku trzeciego mocno trzymałeś w ramionach, kiedyś leżał na plecach, twarz ku niebu zwracając”.

***

Pieter Brueghel Starszy: Gry dziecięce

Przeklęci, którzy głoszą opinię, że wojna jest koniecznością higieniczną, naturalną biologią, godną pożałowania acz konieczną, a w każdym razie nieuniknioną.

Przeklęci, którzy siejąc te poglądy, nie kiwną palcem, aby walczyć, aby rzetelnie podjąć oręż.

Bezsilność tego świata

Pieter Brueghel Starszy: Triumf śmierci

Nie rozumiemy, co działo się w sumieniach ludzi dawnych epok, jak straszliwa toczyła się w nich walka, i że sumienie zabijało, co jest pewnością, gdyż dawni ludzie posiadali to, co my tracimy nieugięcie w miarę rozwoju naszych władz krytycznych: poczucie winy.

***

Prawda wyrażona w słowach brutalnych i prostackich zmienia swój wygląd diametralnie. Ale bo przyzwyczajamy się do prawdy tylko własnej, zrodzonej w cichych krużgankach myśli, i oswojonej według potrzeb.

Tak pojęta prawda nie sprawia żadnego bólu do czasu, kiedy za sprawą słów nieszczęsnych i niebanalnych, i drapieżnych, przemienia się w coś zaborczego i groźnego, coś, co kaleczy ostrym kantem.

***

Pieter Brueghel Starszy: Zabawy chłopskie (fr.)

Nasze wychowanie, nasze pocieszne sądy, wymuszone globalizacją i manią oświecania, pozbawiają nas prostej wiary, a wykorzeniwszy ją ze szczętem, nie dają w zamian nic.

Czy jesteśmy skutkiem tego szczęśliwsi? Czy bodaj bardziej inteligentniejsi? Odpowiedź staje się sama przez się.

Antoni Czechow: „Pomiędzy >Bóg jest< i >Boga nie ma< leży całe ogromne pole, które przemierza z wielkim trudem mędrzec prawdziwy. Człowiek współczesny zaś zna tylko jedną z tych dwóch skrajności, to, co znajduje się pomiędzy nimi, jest dlań nieciekawe, toteż zazwyczaj nie wie on nic lub bardzo mało”.

Święto lenistwa. Hommage à Lafargue

Pieter Brueghel Starszy: Szalona Greta (detal)

„Kapitaliści nie są zwyczajnymi zbójcami. Jedyne, co mogłoby skłonić do takiego uproszczenia, to fakt, że i u nich można znaleźć zysk. Nie jest to jednak zysk, lecz w najlepszym razie wyzysk, a to zupełnie co innego” (Bertolt Brecht)

Nie pojmuję w zupełności osobliwego szału, jaki ogarnął szersze masy; męczeństwa katorżniczej pracy przybliżającej kapitalizm. Pociąga ono za sobą szereg społecznych i osobistych niedoli, które torturują znużoną nację. Wyrafinowana moralność kapitalizmu coraz żałośniej parodiuje pryncypia purytańskiego protestantyzmu, rzucając anatemę na cielesne potrzeby ludu. Jej gorączkowym ideałem stały się redukcja pragnień wytwórcy do najniezbędniejszego minimum, zniweczenie jego radości życia, a nade wszystko – przypisanie mu funkcji nieustającej w znoju niemiłosiernej maszyny.

Tymczasem, zamiast ze wszystkich sił przeciwstawić się owemu nieokiełznaniu i roztrwanianiu sił witalnych, które śmiało nazywam zwyrodnieniem, upiorny bożek zarobkowania pęcznieje i bezwstydnie rośnie w siłę, a człowiekowi nie żyje się dostatniej.

Dorothea Lange, Sharecropper boy with plow

Umiera prosta wiara; ślepcy i beznodzy w czysto Breughlowskim pandemonium, pragnąc okazać się mądrzejszymi i sprytniejszymi od swego Boga, sieją burzę o niedających się oszacować skutkach. Nie przyjmują do wiadomości, iż zbiorą jeno atrofię i niedorozwój umysłowy.